Wet arbeidsmarkt in balans, hoe staat het ervoor?

Corona-crisis vertroebelt effecten WAB

De uitbraak van het coronavirus heeft grote gevolgen voor de Nederlandse arbeidsmarkt. De Nederlandse economie zal dit jaar naar verwachting met 6% krimpen en de werkloosheid loopt flink op. De crisis raakt met name kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt, flexwerkers en zzp’ers.

De overheid heeft daarom een aantal maatregelen getroffen ter bescherming van werk- en inkomenszekerheid. Tegelijkertijd maakt dat het lastig om vast te stellen of de WAB inderdaad meer zekerheid biedt en de effecten hiervan te onderscheiden van de maatregelen die zijn getroffen als gevolg van het coronavirus.

Toch is het belangrijk om te weten of de WAB niet onnodig belemmerend werkt. Juist in economisch minder goede tijden willen we er voor zorgen dat mensen op de arbeidsmarkt niet tussen wal en schip belanden.

Een ‘quick scan’

Onlangs informeerde de Minister van Sociale Zaken de Tweede Kamer over de resultaten van een ‘quick scan’. In het eerste kwartaal van 2020 zijn via allerlei kanalen signalen verzameld. Samengevat zijn er voorbeelden van uitzendkrachten die door de WAB een vast dienstverband hebben gekregen bij hun inlener. Maar er zijn ook zorgen geuit over kostenstijgingen door de WAB, bijvoorbeeld bij werkgevers in seizoensgebonden sectoren, maar ook door extra administratieve vereisten voor de lage WW premie. Ook relateren werknemers het verlies van hun baan soms aan de WAB.

Bij uitzendbedrijven zou de omzet met 12% gedaald zijn door de WAB: inleners zijn terughoudender met de inhuur van flexkrachten en opdrachtgevers gaan vaker op zoek naar andere constructies zoals zzp. De FNV en uitzendorganisatie ABU zeggen signalen te hebben ontvangen dat flexwerkers worden vervangen door zzp'ers in onder meer callcenters, de schoonmaakbranche en de horeca.

Aanpassingen en andere maatregelen

Ondanks dat elke wet aanpassingsverschijnselen kent, ziet minister Koolmees wel ruimte voor verbeteringen. Concreet zijn dat de volgende punten:

• Fors punt van kritiek op de WAB was het ontbreken van regelgeving voor zzp’ers. Nu is besloten dat er geen minimumtarief en zelfstandigenverklaring voor zzp’ers komt. Dit najaar zal wel gestart worden met een webmodule als pilot waarmee opdrachtgevers duidelijkheid kunnen krijgen of sprake is van een zelfstandige.
• Sinds begin dit jaar zijn werkgevers verplicht om na twaalf maanden een vast urenaanbod te doen, maar het is op dit moment erg onduidelijk wanneer dat aanbod ingaat. In de Verzamelwet 2021 wordt vastgelegd wat de ingangsdatum is van de vaste arbeidsomvang van oproepkrachten.
• Werkgevers hebben in verband met corona en de noodmaatregelen tot 1 juli 2020 de tijd gekregen om te voldoen aan de administratieve eisen (een ondertekend schriftelijke arbeidsovereenkomst) voor toepassing van de lage WW premie.
• Voor werknemers die jaarlijks meer dan 30% overuren werken, kan de lage WW premie herzien worden. Dan wordt alsnog de hoge WW premie van toepassing. Door het coronavirus zijn overuren in bepaalde sectoren (zoals de zorg) echter onvermijdelijk. Daarom heeft de minister besloten om herziening van de lage WW premie uit te stellen tot 2021.
• Uit de gepubliceerde jurisprudentie komt naar voren dat de ‘cumulatiegrond’ voor ontslag tot op heden niet succesvol is gebleken, omdat werkgevers deze grond onvoldoende onderbouwen. Werkgevers onderschatten de bewijslast die ze hierbij moeten aanleveren.

Monitoring en evaluatie

Zorgt de WAB inderdaad voor een betere balans op de arbeidsmarkt zoals men ook voor ogen had ondanks alle kritiek? Dat valt helaas niet te voorspellen op dit moment. De coronacrisis vertroebelt bovendien alle effecten op de arbeidsmarkt. Het is in ieder geval positief dat de minister op onderdelen actie onderneemt waar signalen over nadelige effecten hem bereiken en bepaalde onderdelen blijft monitoren. Een algehele evaluatie en oordeel over de WAB laat in elk geval nog lang op zich wachten: pas over 5 jaar zal de wet geëvalueerd worden.

Vragen?

Heb je een specifieke vraag over de WAB en de omgang met de daarin opgenomen regelgeving in jouw organisatie? Onze specialisten adviseren graag.

Bronnen: CPB, Rijksoverheid & Zipconomy