Eerder schreef ik al over hoe je patronen kunt ontdekken met de dramadriehoek. En hoe deze herkenbare patronen ervoor zorgen dat conflicten in stand blijven. Maar hoe doorbreek je de patronen uit de dramadriehoek? Ofwel: hoe kun je van het drama winnen?
In de dramadriehoek zijn 3 rollen te onderkennen, namelijk die van aanklager, slachtoffer en redder. Dit zijn de drie basisrollen in discussies en miscommunicaties. Mensen positioneren zichzelf onbewust in de punten van de dramadiehoek. Door middel van communicatie met anderen voorzien we in bepaalde behoeftes. De rollen zijn niet vast, maar kunnen per communicatie wisselen. Zo kun jij je op één en dezelfde dag in een gesprek met je geliefde opwerpen als redder, terwijl je op je werk de slachtofferrol inneemt.
Kenmerkend voor alle rollen in de dramadriehoek is dat niemand de verantwoordelijkheid draagt voor zichzelf. Zo communiceert de aanklager omdat hij of zij ergens ontevreden over is en een ander hiervan de schuld geeft. Hij of zij is boos, oordelend, en is door zijn boosheid niet in staat te vertrouwen op het kunnen van de ander.
Patronen doorbreken
Het is belangrijk, een voorwaarde, dat je gaat herkennen welke rol(len) je inneemt in de dramadriehoek om patronen te kunnen doorbreken. Als je dit kunt, kun je je best doen om uit een van de drie basisrollen te blijven. En nadat je je eigen rol gaat herkennen, kun je waarschijnlijk ook al snel zien wie de andere rollen in een bepaalde situatie innemen.
Als je eenmaal de dramadriehoek ziet, en dus ook welke rol je daarin inneemt, is het goed om uit één van de hoeken te komen en je naar het midden te bewegen. Zeer verhelderend kan het werken als je op meta-niveau feedback geeft aan de andere spelers in de dramadriehoek. Vertel wat je ziet en welk ‘spel van communicatie’ volgens jou wordt gespeeld. Welke lijnen worden in de communicatie bewandeld en hoe bevestigen de spelers elkaar in hun rol?
De volgende stap is het nemen van eigen verantwoordelijkheid en de betrokken anderen. Pas dan kun je de winnaarsdriehoek gaan betreden, de positieve tegenhanger van de dramadriehoek, die bestaat uit:
- Realisme
- Feedback geven en vragen
- Helpen
Om in de winnaarsdriehoek terecht te komen is de nodige zelfkennis en lef vereist.
Het slachtoffer heeft realisme nodig om zijn eigen verantwoordelijkheid te nemen in plaats van anderen als de schuldige aan te wijzen. Verder moet het slachtoffer zelf op zoek gaan naar oplossingen voor problemen.
De aanklager kan zijn gedrag positief ombuigen door op een vriendelijke en constructieve manier feedback te geven. Het aangeven van grenzen is een zeer belangrijk middel voor de aanklager om in de winnaarsdriehoek te komen.
De redder kan zijn gedrag ombuigen in hulp door duidelijke afspraken te maken en nooit iets meer te doen dan wat afgesproken is. Zo kan hij voorkomen dat er te veel hooi op zijn vork terechtkomt en anderen misbruik van hem of haar maken.
Het allerbelangrijkste voor alle communicerende partijen is dus eerlijkheid. Dé factor om te kunnen winnen in communicatie. Wees dus eerlijk tegen anderen, maar vooral ook tegen jezelf!